Proje Hakkında

Proje Hakkında

Bilimi Destekleme ve Geliştirme Derneği tarafından hazırlanan bu proje, Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürlüğü tarafından desteklenmektedir.  Ayrıca Proje, Ankara Üniversitesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile iş birliği içerisinde yürütülmektedir.  “Anadolu Medeniyetleri Müzesindeki Çivi Yazılı Tabletlerin 3 Boyutlu Olarak Taranması ve Boğazköy Tabletlerinin Yapay Zekâ Tarafından Okunması” Projesi, Türkiye’de Eskiçağ Dilleri alanında gerçekleştirilecek ilk projedir. Bu proje araştırmacılara olan ihtiyacı azaltmak yerine, onlara pek çok anlamda kolaylık sağlayacaktır. Yurt dışındaki yine eskiçağ dilleri arasında bulunan farklı diller üzerindeki, benzer çalışma örneklerine bakıldığında başarının yüzde doksanlara ulaştığı görülmektedir. Bu projenin, sürdürülebilir ve yenilikçi gelişmelere uyum sağlayabilir özelliği ile özellikle Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Bölümlerinde okuyan lisans ve lisansüstü öğrencilere kendilerini geliştirici fırsatlar sağlamasının yanı sıra, ilerleyen yıllarda gençlerin istihdam problemlerine yönelik de bir kapı aralayacağı öngörülmektedir. 

Yapay Zekâ (AI), dijital bir bilgisayarın veya bilgisayar kontrollü bir robotun, genellikle akıllı varlıklarla ilişkili görevleri yerine getirme yeteneğidir. Akıl yürütme, anlam keşfetme, genelleme yapma veya geçmiş deneyimlerden öğrenme gibi insanlara özgü entelektüel süreçlere sahip sistemleri geliştirme projelerine uygulanır. Yapay zekâ araştırmaları temel olarak zekanın şu bileşenlerine odaklanmıştır: öğrenme, akıl yürütme, problem çözme, algılama ve dil kullanma. Yapay Zekâ, akıllı makineler, özellikle akıllı bilgisayar programları yapma bilimi ve mühendisliğidir. İnsan zekasını anlamak için bilgisayar kullanmanın benzer göreviyle ilgilidir, ancak yapay zekâ kendini biyolojik olarak gözlemlenebilir yöntemlerle sınırlamak zorunda değildir. Akıllı bilgisayara Hititçe çivi yazılı işaretler ve dilin gramer özellikleri öğretilecektir. Bu öğrenme sürecinde yapay zekâ Hitit dilini görüntü işleme teknolojisiyle kendisine öğretilen algoritmalar sayesinde çözümleyecek ve bizlere transliterasyonunu / transkripsiyonunu sunacaktır. Bu proje kapsamında işleme alınan metinlerin okunması, daha hızlı ve sistematik bir yöntemle sağlanacaktır.  Artık, yaşamımızın her alanında kendini gösteren yapay zekâ çalışmaları, tarih ve teknolojinin buluşmasında çok önemli bir rol oynamaktadır. Bu proje kapsamında yürütülecek ulusal ve uluslararası interdisipliner çalışmalar ve işbirlikleri ile ülkemizde sadece Hititçe değil, Eskiçağ Dillerinin birçoğunda hatta Arkeoloji ve Antropoloji alanlarında da bilinmezlerin ortaya çıkarılmasında etkili olacaktır.

Hitit Arşivleri

Çorum/Boğazkale çivi yazılı arşivinde Hitit dili dışında Palaca (metinlerde Palaumnili) ve Luvice (Luili), yerli halkın dili olan Hattice (Hattili), Hurrice (Hurrili), Sumerce, Akadça ve Kikkulli yönetmeliğinde geçen Sanskritçe öğelerle birlikte toplam sekiz dil geçmektedir. Hitit çivi yazılı tabletleri yalnızca başkent Boğazkale’deki arkeolojik kazılarda ortaya çıkarılmamıştır. Aynı zamanda başta Ortaköy / Şapinuwa olmak üzere, Maşathöyük / Tapigga Oymaağaç / Nerik, Kuşaklı / Şarişşa, Kayalıpınar / Şamuha, Büklükale, Alacahöyük, Eskiyapar, Uşaklı Höyük, Oylum Höyük gibi Anadolu’nun farklı bölgelerinde ve Türkiye dışında da Hititçe çivi yazılı tabletler arkeolojik kazılarda ele geçmiştir. Türkiye’deki çivi yazılı tabletlerin büyük bir çoğunluğunun bulunduğu müzeler başta Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi olmak üzere, İstanbul Arkeoloji Müzesi ve Çorum Müzesidir. Şimdiye kadar kazılardan ortaya çıkan yaklaşık 35.000 Hititçe tablet, Hitit Devleti’nin tarihine ışık tutmaktadır. Bunların içinde dini metinler, tarihi metinler, otobiyografiler, yıllıklar, uluslararası yazışmalar, savaş ve diplomasi içerikli metinler, kanunlar, bayram törenleri, fal ve büyü metinleri, tıp metinleri, rüya metinleri, doğum ve ölüm ritüelleri, kült envanter metinleri, çeşitli görevlilere ilişkin talimatnameler, yapı ritüelleri, arazi bağış belgeleri gibi çok çeşitli konularda tabletler bulunmaktadır. Hititlerin, devlet arşivi göstermektedir ki Eski Anadolu tarihinin şekillenmesinde, Anadolu kültürünün ve kimliğinin oluşmasında Hititlerin payı büyüktür. Nitekim, Hititlerden günümüze ulaşan her tablet, bizim için son derece önemli ve heyecan vericidir. Örneğin bir tablette geçen yeni bir şehir ismi, Hititlerin tarihi coğrafyasına ışık tuttuğu gibi, o dönem haritasında boş kalan yeri doldurmaktadır. Yeni bir şahıs ya da tanrı ismi, bir bilinmezi ortaya çıkarmaktadır. Hititçe metinlerde kaydedilen, bir ritüel dönemin inanç dünyası, kültürel yapısı ve sosyal yaşantısı hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Bu sebeple okunacak her bir tablet, yapbozun parçalarını tamamlamamızda ve büyük resmi görmemizde son derece önemlidir.

X